Hệ thống cản lũ hiệu quả dễ dàng áp dụng nhất

Các nguyên nhân tình trạng ngập úng nghiêm trọng trong HCM

Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị lớn nhất và là trọng điểm kinh tế của cả nước cùng với sự đóng góp 20% vào GDP nhà nước và 30% vào tổng giá trị xuất khẩu. dù rằng chiếm vai trò quan trọng chiến lược trong nền kinh tế nhà nước, tuy nhiên lại nằm trên một nền đất thấp và thường xuyên bị ngập vì mưa to, nước lũ thượng nguồn hoặc triều cường. Theo trung tâm chống ngập của thành phố, 60% diện tích toàn thành phố có cao độ thấp hơn 2 m so với trước những năm 90, thành Hồ Chí Minh đã có dấu hiệu bị lún do đô thị hóa. Hơn nữa, tốc độ lún gần 15 mm/năm, hiện nay tại nhiều điểm ở thành phố sẽ có nguy cơ ngập ngày một nghiêm trọng hơn. Cả thành phố hiện tại có tổng cộng 322 xã phường đã ghi nhận bị ngập lụt thường xuyên. ở tương lai, rắc rối Ngập lụt của thành phố có thể còn trầm trọng hơn khi hệ quả của biến đổi khí hậu gây ảnh hưởng vào thành phố này. Một báo cáo khác của các nhà khoa học trên thế giới (Dasgupta et al 2009) đã xếp TP HCM vào danh sách 25 thành phố có nguy cơ bị ảnh hưởng trực tiếp từ biến đổi khí hậu.

Căn nguyên gây ngập lụt, thủy triều dâng ngày một cao một phần là do biến đổi khí hậu, và nền đất toàn thành phố lún bình quân theo năm, và đô thị hóa chiếm kênh rạch làm mất những dòng chảy…

Thành phố Hồ Chí Minh đã khai triển nhiều dự án thoát nước với tổng trị giá hơn 1 tỷ USD từ nguồn vốn ODA, chưa nói đến đại kế hoạch trị giá 12 ngàn tỷ đồng do bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn làm chủ đầu tư.

Tuy nhiên căn do chính quan trọng nhất là lỗi chủ quan ở việc lập dự án, với trình độ chưa đủ tầm hoặc chỉ chạy theo khai thác nguồn vốn…

Hệ lụy là đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng cho các việc chống ngập trong Tp.HCM nhưng xem ra không hiệu quả.

Các chuyên gia chống ngập lụt thành phố Hồ Chí Minh ở thời gian vừa qua đã tìm kiếm những biện pháp muộn màng, chắp vá, thiếu liên kết đồng bộ giữa các kế hoạch quy hoạch lại với nhau.

Trình độ, nhận thức, dự đoán dài hạn trong quy hoạch và xây dựng vẫn chưa đủ đáp ứng nhu cầu thực tại đã dẫn tới tình trạng tắc nghẽn giao thông, ô nhiễm môi trường do ngập trên địa bàn thành phố ngày một nghiêm trọng hơn.

Nhiều công trình cống thoát nước mưa, chống nước ngập dọc theo đường thành phố vừa xây dựng đã thành bể chứa nước với mực nước ngập cao nhất là 60cm, khả năng thoát nước khi trời mưa to rất kém hiệu quả.

Nhiều hệ thống cống có diện tích chưa đủ hợp để đáp ứng khả năng thoát nước, gây ra ngập lụt bởi các trận mưa lớn và rút chậm ở thời gian dài.

Công trình ngăn chặn triều cường để thoát nước mưa xuống kênh rạch vẫn còn yếu kém. 

Cộng với việc gia tăng diện tích bề mặt bị bê-tông hóa chẳng những khiến gia tăng lượng nước mưa chảy trên bề mặt vì không thể thấm đất, làm giảm lượng nước ngầm và gây lún cho thành phố, mà còn tạo ra hiệu ứng đảo nhiệt. Số liệu tại trạm Tân Sơn Hòa cho thấy nhiệt độ bề mặt tại TP HCM tăng bình quân hằng năm 0,18 độ C. Vẫn nghiên cứu của những nhà nghiên cứu đó (2008) cho thấy sau 17 năm, nhiệt độ bề mặt tối đa ghi nhận được tại thành phố tăng thêm khoảng 10 độ C (từ 39,8 độ C năm 1989 lên 49,4 độ C năm 2006). Sự đổi thay về nhiệt độ bề mặt, và do đó nhiệt độ không khí cũng tăng theo, đã đẩy mạnh quá trình bốc hơi của nước làm gia tăng cả về số lượng và quy mô các đợt mưa nhiệt đới ở khu. Số liệu thống kê lượng mưa từ năm 1988 tới năm 2007 tại trạm Tân Sơn Hòa cho thấy một quá trình gia tăng liên tục số lượng những đợt mưa cực lớn.

Hình ảnh cho thấy đất ở HCM đang có tình trạng lún thấy rõ

Bất chấp rất nhiều các nỗ lực quốc tế và trong nước nhằm giải quyết vấn đề ngập lụt, hiện tại vẫn chưa có một nghiên cứu hoàn chỉnh nào để giải thích chi tiết đầy đủ nguyên nhân của tình trạng trên. Các nhà nghiên cứu quốc tế thường có khuynh hướng quan tâm đơn thuần đến rủi ro biến đổi khí hậu của thành phố, trong khi những đồng nghiệp địa phương thường quá chú ý đến vai trò của hệ thống sông ngòi và triều cường mà quên đi mối quan hệ giữa đô thị hóa và khả năng thoát nước của thành phố. Ví Dụ là sự phát triển mạnh mẽ về phía Nam thành phố trên nền đất yếu và thấp hay sự phát triển hai bên bờ sông Sài Gòn về phía thượng lưu đã khiến cho hàng ngàn diện tích chứa nước bị biến mất. phương pháp mà các cấp chính quyền đưa ra vẫn chỉ là xây dựng nâng cấp hệ thống đê bao và cống ngăn triều cường – các phương pháp vô cùng tốn kém nhưng lại không giúp giải quyết bản chất vấn đề. 

Một số biện pháp chống ngập 

Đã có rất nhiều biện pháp khác được đưa ra để chống ngập cho TPHCM, đặc biệt là những giải pháp mang tính kế hoạch công trình như tiếp tục nâng cấp xây dựng đê bao vững chắc, xây cống chống triều cường… Tuy nhiên, trong điều kiện nguồn lực tài chính có khiêm hao như hiện giờ thì các phương pháp này sẽ rất khó có thể triển khai toàn diện và kịp thời. 

Tuy nhiên từ các nguyên nhân gây ngập như đã kể ở trên, thì cách thức khơi thông những công trình thoát nước tự nhiên và đầu tư nâng cấp hệ thống thoát nước, cần phải được thực hiện. Tất nhiên, khi chưa có đủ nguồn lực để thực hiện các kế hoạch đê bao chắc chắn thì cần nghĩ đến giải pháp đê bao có quy mô nhỏ, đê. Và việc trang bị cho mình một số giải pháp chống ngập riêng của mỗi người dân là rất cần thiết.